Kjærleik frå 13. etasje

I ei høgblokk i Hackney, ein av Londons fattigaste bydelar, byr fire av Jesu små søstre på hjarterom og nestekjærleik. Det gir dei ei djup, djup glede. 

Publisert i Magasinet Strek, hausten 2014

– Eg leita etter ein måte å leve livet på… det tok lang tid.

Søster Claire, 87 år, er framleis lett på foten, der ho går ved sida av meg i ei av Londons mange smågater. 29 år gamal bestemte ho seg for å vie livet til sin Gud og sine medmenneske. I dag er håret hennar grått. Det mørke trekorset heng trygt rundt halsen. Augo utstråler ein fred, og ei glede.

– I begynninga virka det veldig glamorøst. Vi vart sende hit og dit. Det var mange som ville bli med. Men ein må gjere det av den riktige årsaka…

Vi ruslar bortover Hackneys gater på veg til eit sjukehusbesøk. Noko forstyrrar oss i samtalen. Orda til søster Claire blir liggande som ei gåte inni meg, og eg skal ikkje finne løysinga før fleire timar seinare.

Med eit smil

Det er regntung onsdag morgon då eg står utanfor St. Monicas Church i det austlege London og skal møte Jesu små søstre for første gong. Den sjarmerande, 87 år gamle søster Claire er framleis berre eit namn i ein e-post. Det er søster Catherine, nokre tiår yngre, som møter meg med berre føter i svarte sandalar, blå ytterjakke og mørkt hår, klipt i ein praktisk frisyre av frisørstudentar i Hackney, skal eg få vite sidan.

Ho helsar meg ikkje med utstrekt hand, men med eit stort smil. Klokka er straks halv ti. Vi går inn i den vesle steinkyrkja som søstrene besøker kvar morgon. Mellom benkeradane står det eit titals sjeler, afrikanarar og kvite.

– Det er synd det er skuleferie, viss ikkje hadde du fått sett kyrkja full av born.

Vi ønskjer å kunne sitje i vegkanten saman med ein fattig person, og at ingen bryr seg. Vi vil vere blant dei små menneska.

Søster Catherine

Kvar onsdag kjem elevane ved den katolske naboskulen til messe. Så står dei her, nesten hundre små lys av afrikansk opphav, og lyttar til to katolske prestar be for dagen, og til søster Catherines kunngjeringar.

Bydel i endring

Hackney er tradisjonelt ein fattig del av London. Men dei siste åra har trendy kafear, mediebyrå og konsulentselskap poppa opp. Arbeidsløysa er lågare enn ho har vore på mange år.

Hackney er ein bydel som veks, men det er også mykje meir: Det er ein bydel der born som skal krysse usynlege bygrenser må ha vaksne til å følgje seg, for ikkje å bli stukne ned med kniv. Og det er eit område der 37 prosent av borna framleis lever under fattigdomsgrensa.

Her i Hackney har søstrene Catherine, Claire, Pat og Canh funne sin stad. Leilegheita i 13. etasje i ei grå betongblokk er base for eit virke som det er vanskeleg å forklare.

– Vi har ingen suppekjøkken eller sjukeheimar … Vi er berre vanlege fattige menneske, som prøver å vere gode naboar og vener med alle, seier Catherine.

Den første søstera

Den aller første av Jesu små søstre var franske søster Magdeleine. Ho var yngst av seks søsken, og berre ungjenta då første verdskrig braut ut og tok livet av bestemor og fleire av søskena hennar. Til slutt var ho åleine igjen, saman med foreldra sine.

Ein gneist vart tent i henne. «Stå opp mot vondskap og urett, men aldri mot menneske,» skulle ho seinare seie til nokre av sine følgjesvener. Søster Magdeleine grunnla ein organisasjon få av oss har høyrt om, men som også har brakt glede og håp i Oslo og Hammerfest. Søstrene er der ikkje lenger no, men hadde base der også ei tid.

Då Magdeleine døydde i 1989, hadde ho skapt ein organisasjon med virke i alle verdsdelar.

Som søstrene i Hackney, var søster Magdeleine inspirert av Charles de Foucald – bror Charles – som på begynninga av 1900-talet budde og jobba blant det muslimske Tuareg-folket i Algerie. Gjennom å vere god, ville han vise at hans Gud var god.

Bondedotter i storbyen

Husværet til søstrene i Hackney er lite og enkelt, med to små etasjar, den nedste med kjøkken og ei stove, den øvste med eit par soverom, eit enkelt kapell, bad og toalett. I hjørnet av stova står ein pc som søstrene bruker til å lese nyhende og kommunisere med søstre og vener i andre verdsdelar. På balkongen er rekkverket dekt av blomar i alle fargar, storkenebb og petunia, lavendel, ringblomst og sukkulentar.

– Eg er dotter av ein bonde i Norfolk, ved kysten av England. Eg er nøydd til å ha plantar rundt meg, fortel Catherine.

Ho ler når ho ser ut over byen ho har enda opp i. Bondedottera vart søster i Europas tredje største by.

Til leilegheita i 13. etasje kan alle som ønskjer, komme på besøk og få seg eit måltid eller ein liten prat. Denne dagen ventar nonnene ein gammal ven som bur like i nabolaget.

Hjarterom

– Å, er det ikkje gamle Earnie som kjem, ropar Claire med entusiastisk stemme.

Søster Canh ser på meg:

– Han er super, oppsummerer ho kjapt.

79-åringen har fått invitasjon til lunsj. Ein stor mann entrar den vesle stova, berande på ei lyseblå bukse.

– Kan de hjelpe meg å tre i denne, spør han og held opp ei snor til bukselivet.

Catherine tar imot og trippar ut på kjøkkenet.

Den mest solide trestolen blir sett fram på golvet. Earnie dumpar ned, og Claire ber han fortelje den norske journalisten om livet etter krigen. Og han fortel – om arbeidet sitt hos ein skoreparatør, der han klargjorde sko som var ferdig reparerte. Om barndomsheimen like ved kanalen, der det vrimla av rotter. Om at han og mora brått ein dag kom heim til ei låst dør, og fann seg sjølve heimlause.

Då han tar fram ein ukulele og brettar opp ermane, kjem alle tatoveringane på hender og armar til syne. Den aldrande munnen byrjar å nynne, og fingrane på høgre handa tangerer erfarent dei fire strengane. Eg bøyer eg meg framover og les dei svarte bokstavane på handbaken:

My darling mum

23.12.1984

at rest with Jesus.

Lunsjen smakar forunderleg godt. Plommesaft av sjølvplukka villplommer, gulerøter og bakte eple frå ein skule som måtte kvitte seg med maten før ferien … Det blir tygd og prata, om livet og politikken. Fell det matrestar ned under gamle Earnie, ler søstrene berre hjarteleg og seier at golvet er laga for å bli vaska.

Etter måltidet tar eg meg ein kvil i andre etasje. Liggande på ei enkeltseng på det vesle soverommet ved sidan av kapellet, høyrer eg Earnies ukulelemusikk som fyller etasjen under – og no og då ei stemme frå ei søster som syng med.

Fire søstre frå tre land

Pat og Catherine vaks opp i England. Søster Claire hadde sin barndom i Frankrike, og søster Canh har kome heile vegen frå Vietnam. Før dei kom til London har dei vore søstre mange andre stader. Canh fortel at ho også har vore i Oslo, i fire månader. Ho hentar minna frå Noreg og viser meg fargerike fotografi med glade ansikt, lagra i ein liten, kvit konvolutt.

I Hackney har søstrene jobba i supermarknader, dei har vaska og gjort innkjøp for folk som treng hjelp, dei har jobba i hospits med dei døyande … No er alle tre, unntatt Canh, pensjonistar. Canh jobbar i resepsjonen på eit eldresenter, dei andre utfører sitt daglege virke i nabolaget, utan løn. Det dei tener på arbeid og pensjon blir brukt til å betale dei beskjedne utgiftene dei har. Det som blir igjen, set dei på eit fond som søstre i rike land deler med søstre i fattigare land.

Ein bydel med smerte

Søstrene i Hackney opplever at dei bur på ein stad der det er stort behov for dei.

– Det er ei smerte i denne bydelen. Medan det tidlegare var ein rein arbeidarklassebydel, har han blitt meir og meir populær. Folk som vaks opp her, har falle av karusellen, forklarer Catherine.

For sjølv om gjennomsnittsinntekta i Hackney auka med 34 prosent frå 1997 til 2011, steig husprisane med 500 prosent. Halvparten av husværa er eigde av det offentlege, og ventelistene for å få leige ein stad å bu, er lange. Når born blir vaksne har dei små sjansar til å busette seg i nærleiken av foreldra.

Ei kvinne som kjem innom på besøk, supplerer:

– Butikkane og kafeane er blitt så dyre. Eg seier ikkje at dei ikkje er fine … berre at eg ikkje har råd til å gå dit lenger.

Tid til alle

Eg ruslar gatelangs med søster Catherine. Ser henne smile og helse på nesten alle ho møter: ei gruppe unge menn som skal henge opp plantar i gatene, ein eldre mann i rullestol, ein grønsakhandlar, ei aldrande kvinne med store glipper mellom tennene. Med brei austleg aksent fortel den aldrande kvinna Catherine om barnebarnet sitt, som nyleg fekk hjernehinnebetennelse og måtte amputere begge bein og begge armar. Livet er forandra for alltid, og søster Catherine har nok av tid.

Viss vi ber Gud om å bu i oss, kan Han nå ut til menneske gjennom oss.

Søster Claire

Desse stadige møta med menneske får meg til å undre: Kjenner Catherine dei frå før, eller møter ho dei for første gong? Korleis veit desse menneska at dei kan snakke med henne? Korleis vågar Catherine å nærme seg alle ho møter, utan blygskap? Og kva er det eigentleg Catherine gjer som gjev sjølv meg – ein journalist frå Noreg – ei vedvarande kjensle av å vere ønska og akseptert, av å høyre til?

Blant dei små menneska

– Jesus levde i Nasaret, midt blant dei vanlege innbyggjane. Ingen kjende han som Guds son. Han var ein inkarnasjon, ein mann av ein stad, seier søster Claire.

Vi sit rundt det vesle spisebordet i stova; Claire, Catherine, Canh og eg.

Claire held fram:

– Vi er dei små søstrene av Hackney. Viss vi ber Gud om å bu i oss, kan Han nå ut til menneske gjennom oss.

– Vi ønskjer ikkje makt, seier Catherine.

Ho held fram:

– Vi vil ikkje at nokon skal måtte sjå opp til oss. Vi ønskjer å kunne sitje i vegkanten saman med ein fattig person, og at ingen bryr seg. Vi vil vere blant dei små menneska.

Dette er sjølve kjernen i søstrene sitt virke: Å leve saman. Dei skal vere arabarar med arabarar, og nomadar med nomadar. Dei har ingen store institusjonar, ingen merkbare finansar, og dei leitar stadig etter dei som treng dei mest: Etter 11. september 2001, flytta New York-søstrene til ein muslimsk bydel, for å leve med muslimane i byen. No drøymer Jesu små søstre om å etablere seg i Ceuta, Marokko, der flyktningar kjem for å krysse grensa til Europa.

Søstrene fortel at dei lever saman med menneske på mange måtar. Medan nokon kjem på besøk, møter dei andre på parkeringsplassen eller i trappeoppgangen.

– Heisen er ein super stad for vennskap og moro, seier Claire entusiastisk.

– For ei tid sidan braut eg handa og gjekk rundt med armen i fatle. Eg kan ikkje fortelje deg alle menneska eg kom i kontakt med! Ei tyrkisk kvinne som ikkje kunne engelsk, ba dottera si oversetje at dersom eg trong hjelp til å vaske, så ville ho gjere det for meg. Eg hadde stor suksess!

Den milde latteren til 87-åringen fyller den vesle stova, slik han så ofte gjer.

Venskap med Jesus

Gjennom to dagar med søstrene er det eitt spørsmål som stadig har kome attende til meg, nemleg kvifor søstrene har tatt det valet dei har gjort: Å seie nei takk til velstand og familieliv, og ofre livet sitt fullt og heilt for Gud og medmenneske.

Eg må spørje, og forstår at for fleire av dei starta det tidleg i livet. Catherine fortel at ho heilt sidan ho var lita jente, har følt eit vennskap med Jesus.

– Eg visste berre at Han elska meg høgt. Og eg elska Han tilbake, seier ho.

På skulen vaks kjensla seg sterkare. Ho hadde nonner som lærarar, og følte seg sikker på at det var dette ho ville. Men ho visste også at ho ikkje ville undervise. Heller ikkje klosterlivet verka tiltrekkande.

– Eg følte at klostera var for langt unna vanlege folk. Eg ville gjere det på ein annan måte.

Ein dag på skulen vart det vist ein film frå eit land i Afrika, der Jesu små søstre budde langs vegen der folk reiste forbi. Catherine tenkte: «That’s it».

Ei djup, djup glede

Det er torsdag ettermiddag, og snart tid for å forlate søstrene i Hackney. Catherine og Claire har nettopp besøkt naboen sin på sjukehuset, som har amputert ein fot. Søstrene tente ein lampe for han, ga han litt lys i det mørke rommet som han delte med 17 andre. Dei prøvde å gje han mat, også. Stod der, lente over senga hans, med blikk fulle av nestekjærleik. Det gode, aksepterande blikket, som eg har sett så mange gonger desse dagane.

Dette livet fører med seg mykje smerte. Men til slutt, viss du er kalla til det, bringer det glede.

Søster Claire

Tidlegare denne dagen har Claire fortalt meg noko eg stussa på: «Det var mange som ville bli med. Men ein må gjere det av den riktige årsaka…»

– Kva er eigentleg den riktige årsaka til å leve slik de gjer, spør eg dei to kvinnene, der dei sit side om side på bussen, på veg heim etter sjukehusbesøket.

– Kva er eigentleg den riktige årsaka til å leve slik de gjer, spør eg dei to kvinnene, der dei sit side om side på bussen, på veg heim etter sjukehusbesøket.

– Den riktige årsaka er å bli kalla. Du må ha djupe, spirituelle grunnar for å leve på denne måten, svarer Claire og utdjupar:

– Dette livet fører med seg mykje smerte. For eksempel kan du måtte bu med menneske det er vanskeleg å bu med, eller du kan måtte leve i eit nabolag der det er krig. Men til slutt, viss du er kalla til det, bringer det glede.

– Korleis veit du at du har fått eit kall, undrar eg.

Dei to er stille ei lita stund. Så seier Catherine:

– Eit teikn er ei djup, djup glede. Det er ei glede som vedvarer, sjølv om livet og kjenslene kan gå opp og ned. Du føler ein fred i hjartet.

Hand i hand

Vi går av bussen, seier adjø. Det er noko ved desse kvinnene som gjer meg sikker på at eg vil sakne dei. Er det varmen dei utstrålar? Den djupe freden dei ser ut til å ha funne? Kjærleiken dei omgir seg med?

Eg stansar ein liten augneblink før eg ruslar av garde. Blir ståande og sjå på dei to søstrene stå på fortauskanten og vente, medan bilane susar forbi. Det grå håret, dei enkle kleda. Så kjem det ei glippe. Dei tar kvarandre i handa og kryssar gata med lette små steg, to søstre på veg attende til husværet sitt i 13. etasje.